dinsdag 12 april 2011

Pappa's laatste maanden.

Een heel ander verhaal.


Pappa's laatste dagen...
Er kwam een dag dat mijn vader besefte hoe hij lichamelijk en geestelijk achteruit ging. Hij kon Moeder ( zijn partner noemde ik moeder dus) niet meer afdoende helpen bij alles wat een huishouden met een inmiddels volkomen invalide vrouw vraagt.
Haar zoon Henk (nog steeds een vriend) kwam in het weekend zo goed mogelijk de dingen doen die bleven liggen....

Dit even voor de duidelijkheid. Pappa liet zich inschrijven in een verpleeghuis in Utrecht, om dichter bij mij te zijn.
Dat moet na 30 jaar samenzijn toch een verschrikking voor de beide mensen zijn geweest. Maar hoe goed ze ook met elkaar overweg konden, het leek voor beiden toch ook een opluchting. Het ging in vriendschappelijk overleg, ze gingen als vrienden uit elkaar...

Wij, mijn man en ik, haalden hem elk weekend op van het Van Koningsbruggenhuis. Hij leefde daar zonder enige privacy...want ook zonder lichamelijke of geestelijke handicap moest je daar in een groep leven. Zijn laatste paar levensjaren waren net zo triest als de rest van zijn leven...
In ons gezin was hij graag. Toen onze auto het opgaf, kreeg R., mijn man, een goede, zware tweedehands auto van pappa.
Maar na verloop van enkele maanden gingen we toch veranderingen opmerken. Pappa werd humeurig, veeleisend... veel aandacht vragend. Maar nog altijd die lieverd die hij altijd geweest was.

Toen, op een avond die ik nooit meer vergeten zal, aten we spinazie.
En pappa smakte!!! En kwijlde, terwijl hij zijn gebit bijna uit zijn mond verloor...
Jacob, mijn oudste, draaide zich walgend en kokhalzend om... wij zaten verstijfd van schrik en narigheid te kijken hoe pappa onhandig, met vieze handen van de gemorste spinazie, zijn gebit weer goed in zijn mond probeerde te krijgen.
En in plaats van dat ik meteen als een goede dochter te hulp schoot...liet ik hem van schrik eerst aanknoeien.

Toen ik eindelijk reageerde was dat bestraffend... en kwam ik met een natte doek om hem, alsof hij een kind was, schoon te maken.
Pappa was furieus. En terecht, denk ik achteraf. Hij moet zich doodgeschaamd hebben toen het hem duidelijk werd wat hij zelf deed. En om zijn geliefde kleinzoon, die zich zó walgend van hem had afgekeerd...En om zijn enige dochter, die mopperde dat hij boos deed tegen ons, maar zelf zo de boel vervuilde en het plezier in het eten bedierf....
Hij wilde stande pede terug naar het verzorgingshuis en we waren zo goed niet of we brachten hem inderdaad meteen terug.
-------
Daarna wilde hij de weekends niet meer bij ons doorbrengen. Ik ben er zeker van dat hij zich van zijn achteruitgang bewust was en ook òns niet tot last wilde zijn...wat nog zijn contact met moeder was bleef een raadsel. Telefonisch? Hij wilde ook niet naar háár toe.

Na de oorlog was hij met een zware tbc teruggekomen uit de Duitse kampen had hij, voor hij naar huis mocht of mij mocht zien, lang moeten kuren.... ergens in Noord Brabant.
Pappa had in de jaren daarna vaak in het ziekenhuis Berg en Bos in Bilthoven gelegen vanwege zijn zieke longen.
Natuurlijk heeft hij nooit meer sterke longen gehad en nog jarenlang gerookt ook....Maar na een chemisch ongeluk in de Zwavelzuurfabriek Ketjen in Amsterdam-Noord was hij echt invalide. Jarenlange opnames in diverse ziekenhuizen in het land volgden daarop. O.a. dus in Berg en Bos.
En pappa had daarna altijd gezegd, dat hij nergens anders wilde sterven dan in Berg en Bos.
-------
Op een avond werden we gebeld.
We hadden niet beseft dat pappa op het laatst ging drinken.
Hij was jarenlang eerst Mormoon en later Jehova's Getuige geweest en dus had hij altijd droog gestaan. Dronk bij feestelijkheden de laatste tijd wel een glaasje mee, meer voor de gezelligheid... Maar toen hij zo veranderde en ook zijn vaste geloof verdween...
We werden gebeld door het hoofd van de afdeling van het verpleeghuis.

Mijnheer van Beek was gevallen. Lelijk gevallen. Hij had gedronken...'Foei toch zuster, hoe kan dat nou, mijn vader drinkt niet'.
Nou, dan bent u verkeerd ingelicht...hoe hij eraan komt weet ik niet, maar hij drinkt wel en is daardoor in de gang gevallen............
Nu eist hij naar Berg en Bosch gebracht te worden... maar dat willen we niet. Hij kan hier in het verzorgingshuis blijven, op zaal liggen...

Met een schok realiseerde ik me dat pappa wilde sterven... als hij eiste daarheen, naar ziekenhuis Berg en Bosch gebracht te worden, dan moesten we die wens inwilligen, wat ook de consequenties waren.
R., mijn man en ik gingen dus naar het verpleeghuis, lieten een en ander inpakken en brachten hem zelf, na de nodige telefoontjes en na de nodige woorden met de hoofdverpleging van het verpleeghuis naar Bilthoven. 'Hij kon hoogstens veertien dagen wegblijven. Was hij voor die tijd niet terug dan zou zijn plaatsje in het verpleeghuis weg zijn', zo werd er gedreigd....
Maar wij wisten, op dat moment nog onbewust, dat hij niet terug zou gaan.....

We leverden pappa af in het ziekenhuis, bleven nog even in afwachting van een gesprekje en een onderzoek met en door zijn (oude) longarts. Daarna wachtten we tot hij gewassen was en met een schone pyama in bed was gelegd...

Dit is even een moeilijk deel....
Toen we terugkwamen bij zijn bed om gedag te zeggen en zijn vuile goed mee te nemen keek ons vanuit dat bed een oud, stralend jongetje aan... en dat jongetje vroeg met een blijde blik: 'Wie zijn jullie?'
Dat was een enorme schok. Zomaar ineens bleek hij helemaal 'dement' (?) geworden en herkende zijn eigen kinderen niet meer.... Gelukkig vond ik vrij snel mijn tegenwoordigheid van geest terug en vertelde hem dat ik Erica was... en dàt, naast me, was R.... O ja...maar heel duidelijk wist hij niks meer.
De verpleging vond het beter dat we niet bleven....Wat er gebeurd was in dat uurtje? Ik weet het niet en nam maar aan dat het goed was.
In vol vertrouwen dat zijn specialist het juiste had gedaan……

Vroeg in de nacht ging de telefoon. 'Meteen komen, want het loopt op zijn eind'.
R. bracht me zo snel mogelijk. Pappa lag al in coma in een z.g. sterfkamertje.
Ik heb de hele nacht gewaakt bij hem, zachtjes voor hem gezongen, liedjes van vroeger, vrome liedjes van toen hij nog geloofde... ik vertelde hem zachtjes dat hij ging sterven, maar dat er helemaal niets was om bang voor te zijn. Ik vertelde mooie kleine verhaaltjes en zong nog meer liedjes... heel zachtjes...
Op zeker ogenblik gebeurde er iets dat me mijn leven lang bij zal blijven. Hoewel diep in coma, opende pappa één oog...en dat ene oog keek wild en woest en heel kwaadaardig om zich heen...zonder mij te zien.... Maar de schrik die zijn blik teweeg bracht heeft me voor altijd aan het twijfelen gezet hoewel de verpleging me verzekerde dat het een louter fysieke reactie was en niets met evt. gevoelens te maken kon hebben. 'Het kwam zo vaak voor dat zoiets gebeurde vanuit een stervenscoma'...


Even later werd ik liefdevol opgehaald en naar een kamer gebracht waar een bed voor me klaarstond. Ik wàs ook uitgeput van alle emoties....kende mijn eigen lieve vader niet meer en wist dat hij stervend was.... en ik was zo erg alléén op dat moment.
Na een hazenslaapje werd ik geroepen. Het liep nu echt af. Toen ik in het sterfkamertje terug was blies hij de laatste adem uit, met een beetje rochelend geluid... Zijn ogen waren nog open. Ik wilde zijn ogen sluiten, wilde dat zèlf doen, een laatste gebaar.... maar zijn oogleden veerden terug. De dienstdoende arts constateerde zijn dood en sloot met een routineus gebaar zijn ogen... dat was AU ja...
Zo leefde hij zijn laatste maanden en stierf mijn vader, zonder dat ik hem ooit echt heel goed gekend heb. Hij was een lieve vader. Die nooit de kans heeft gehad echt een vader voor zijn dochter te zijn, zoals zijn dochter ook nooit dichter bij haar vader kon komen...hoe beiden daar ook naar verlangden.

Erica