Impressies van Israel 1995, deel 11

Ik heb getracht een lezing bij te wonen in het Shalom Hartman-Instituut in
Jeruzalem. Een Talmoet-uitleg van een orthodoxe rabbijn, waar de groep
van leek te smullen. Dit was gepland in het reisschema, dus met het hart in de
schoenen hobbelde ik mee. Zoals ik al vreesde was het voor mij alleen maar
táál over geloven - o.a. in de haarkloverijen op het gebied van Joodse
wetten. Ik was al gauw afgeknapt. . . Zo onopvallend mogelijk sloop ik
maar naar buiten, samen met nog een dissident.

"Als je doorgaat met praten ga ik huilen", zei ik tegen hem, die dissident
dus. "Huilen?", dacht ik:"waarom?" Ik realiseerde me, nergens sterker dan
daar en toen dat ik, met mijn socialistische ideeën, hier inderdaad niet
bijhoorde; bij deze groep mensen, die vanuit hun Christelijk geloven een
bijbelse studiereis aan het maken waren. IK was hier om thuis te kómen in

mijn moeders' land. Om op Yad Vashem sporen te zoeken van mijn verdwenen
familie, om mijn reis naar bìnnen áf te maken, de reis die ik begonnen was
toen ik mijn boek "Twee vrouwen en een jas" schreef.
Het wordt de hoogste tijd voor mij om naar Yad Vashem te gaan, het
werkelijke doel van deze tocht tenslotte.

Na een poosje kwam een ongeruste Atie, onze reisleidster, naar buiten. En
met haar armen om mij heen moest ik even uithuilen, terwijl ze me als een
kind wiegde. Een glas water zette me weer op mijn voeten en we liepen wat
rond en nestelden ons toen in een parkje aan de overkant van het
Instituut.
Daar kwam even later iemand uit het gebouw ons gezelschap houden. "Izak",
stelde hij zich voor aan ons. Het gesprek dat volgde met Izak hielp me er
weer helemaal bovenop. Dit was een discussie waar ik mee uit de voeten
kon.
(Wat speelden "voeten" in Israël toch een grote rol, alles staat of valt
er
met "voeten" die de constante stijgingen en dalingen letterlijk en
figuurlijk moeten aankunnen). Atie bleef me gezelschap houden.

"Nee", zei Izak, engeneer van het Shalom Hartman Institute in Jeruzalem:
"Nee, als we niet geloven in vrede, hoeven we ook geen onderhandelingen te
voeren met Syrië. Kijk nou wat er al bereikt is: Er is vrede met Egypte,
en
nu met Jordanië. Met de Palestijnen moeten we ook verder ....Het duurt bij
jullie al zoveel jaar voor je bijvoorbeeld de Duitsers durft te
vertrouwen,
maar vrede hebben jullie al in 1945 gesloten. We moeten èrgens
beginnen..."
Ja, maar", wierp ik tegen:"Toch niet tot èlke prijs? Als ik zie en hoor
hoe
bang, doodsbenauwd, de mensen hier zijn om de Golanhoogte aan Syrië terug
te
geven. Ze noemen Rabin zelfs een verrader omdat hij vóór de verkiezingen
beloofde nooit, nóóit de Golanhoogte op te geven. Vrede met Jordanië, ja.
Koning Hoessein heeft fouten gemaakt, maar hij is ook een Westers
georiënteerd man, zeker sinds hij met zijn Engelse vrouw koningin Noor is
getrouwd. Ik heb zijn politiek gevolgd vanaf dat hij een jonge man was.
Hij
is slim en houdt het welzijn van zijn land goed in het oog. Hij neemt
daarbij wel eens verkeerde beslissingen, maar hij ziet toch dat vrede met Israël Jordanië zal goeddoen. Hetzelfde geldt voor Egypte, maar president
Sadat heeft dat wel met zijn leven moeten bekopen. Ook Egypte, met zijn
belangen in het Westen, begrijpt wat goed is voor het land. Libanon is
amper
een zelfstandige Arabische staat te noemen. Maar Syrië? Met Assad?"
"Nou", antwoordde Izak: "Met de tegenwoordige wapens bestoken ze ons al
vanuit Irak. De vlakte is niet echt nodig als strategische uitkijkpost.
Vréde tussen onze volkeren is het hardste nodig. We moeten maar leren
elkaar
te vertrouwen..." "Toch slaat de schrik me om het hart als ik de gewone
joden hoor praten, met name de orthodoxe joden", wierp ik tegen: "over
wat,
naar ze vrezen, dan hier in Israël gaat gebeuren . De meningen liggen zó
ver
uit elkaar, zijn zó pro of contra over dit onderwerp. Het overleven zelf
is
erbij betrokken volgens de meeste mensen. Onverschilligheid over deze zaak
heb ik nergens gevonden. Het zal de Arbeiderspartij stemmen kosten, de
Likoedpartij stemmen opleveren. En zal dat niet de vrede voorkomen of in
gevaar brengen?"

We spraken nog geruime tijd verder over dit onderwerp, dat (niet alleen)
Izak zo na aan het hart ligt. Waar de gewone mensen, in en buiten de
kibbutziem en nederzettingen, al of niet orthodox, doodsbang zijn, is de
intelligentsia van Israël overtuigd van de mogelijkheid van vredig
samenleven. En legt de Westerse wereld die zelfs dwingend aan Israël op.
Bij mij blijft de twijfel knagen. Wat is wijsheid?!