23-6
Nes Ammim.
Vannacht was onze eerste overnachting in kibbutz Nes Ammim, een christelijke kibbutz. Die heeft haar wortels in vreedzaam samenleven met joden en de joodse godsdienst. Geen zendingsdrang, dat was ook de voorwaarde van de Israëlische regering, toen men hier begon.
Vandaag, om acht uur vertrokken, zijn we eerst naar het Museum voor de (joodse) Strijders in het Getto van Warschau gegaan in de kibbutz Lochame Haghetaot in West Galilea. Het museum is er ook ter nagedachtenis van de grote pedagoog Janusz Korczak en het is dus ook didactisch en pedagogisch opgezet en bedoeld.
Ik ging hier even ‘door het lint’, beseffend hoe ook ik hierbij betrokken ben als joodse. En het verdriet om mijn onvrijwillige ‘uittreding’ als fulltime-vrijwilliger, uit het gemeentelijke Nieuwegeinse Platform Mondiale Bewustwording, dat ik mee had opgezet, kreeg even de overhand.
Die ‘uittreding’ in feite mijn ontslag neming, was bedoeld als protest en stellingname tegen het kiezen door Nieuwegein van uitgerekend een Póólse Zusterstad . Europa was groter dan dàt….Het antisemitisme in Polen is nog even virulent als vroeger…Werk van zoveel jaren….voorbij, omdat ik joodse ben.
De verbondenheid van verleden en heden, met dáár en hier en nu….die ik overal om mij heen weet en voel, werd me even teveel. Ik ben voortijdig naar buiten gegaan, de hitte in en heb een stevig buitje gestort…
Daarna reden we weer naar een af- of opgraving. Ik heb er zoveel gezien, dat dag en plek geen chronologische volgorde in mijn geheugen meer hebben.
We werden bij deze opgraving niet toegelaten, men was met delicate vondsten bezig. Dus we zwierven zomaar wat rond om van de adembenemende uitzichten te genieten. Waar je ook bent in noordelijk Israël, of dat nu op de hoogten is of in de dalen, vanuit elk gezichtspunt maakt Israël je ademloos van bewondering. De lange hellingen, de uitgestrekte dalen maken de vergezichten eindeloos en eindeloos mooi en afwisselend.
Gees (mijn tachtigjarige, bewonderde kamergenote) en ik bleven bij een wandeling achter. In een ‘citadel’ (een deel van een opgegraven militair kampement uit de tijd van Jezus) airconditioned en wel…stond een video-installatie als enig meubilair tot onze beschikking. Die ging over de geschiedenis van die plaats en de vondsten na de opgravingen. Historisch goed uitgediept, gecomputeriseerd tot levende beelden: Grieken, Romeinen, Joden, oude, inmiddels verdwenen stammen, Arabieren…allemaal hebben ze hier hun sporen achtergelaten in de uitgegraven ruïnes.
In het arabische deel van Nazareth (waar ook onze palestijnse chauffeur vandaan kwam ) aten we een redelijke shoarma en konden we een uurtje zwerven. Een heel dubbel gevoel. Niet ècht veilig…als je ziet dat een kind van tussen veertien en zestien jaar hier met een groot machinegeweer rondsjouwt. En niemand die ervan opkijkt. Een arabische verkoper van witte doeken, kameeltjes en andere toeristische lekkernijen riep ons aan bij de christelijke Ontvangeniskerk: ‘Ollander gggieriggg, Ollander kijkekijke, niet kope’. Hij krijste bijna, met zware ggg’s…Tja, onze internationale faam, hier ook bekend.
Nadder, onze chauffeur, trakteerde op backlava, een arabisch gebak, ter ere van het feit dat wij in zijn stad waren.
Vier nachten in Nes Ammim, daarna vertrokken we naar kibbutz Lavi, die ook een hotel exploiteert. Lavi is een orthodoxe gemeenschap en dat is op alle terreinen van het leven hier zeer goed waarneembaar.